Ana Sayfa Yaşam rehberi Kadın sağlığı Doğum Kontrol Hapları ve Kullanımı

Doğum Kontrol Hapları ve Kullanımı

Yazar

3 Aralık 2019

115

Doğum kontrol hapları kullanımı eski tarihlere, 1960 yıllarına dayanmaktadır. Hormonları kontrol altına alarak kullanılan doğum kontrol yöntemi dünyada milyonlarca kadın tarafından tercih edilmektedir. Hiçbir doğum kontrol yöntemi %100 gebeliği önleyemez ancak bu tür ilaçlar büyük oranda gebeliği engellemektedir. Doğum kontrol hapları gebeliği yaklaşık %99 oranında önlediği bilinmektedir.

Doğum Kontrol Hapı Nedir?

Oral Kontraseptif olarak da tanımlanan doğum kontrol hapları, olası bir gebeliği engellemek adına hormon içeren ilaç türleri içinde yer alır. Çalışma sisteminde yumurtlamayı engelleyerek aynı zamanda rahim ağzından rahimin içine sperm geçmesini önlemektedir.

İçeriğinde progesteron ve östrojen hormonları vardır ve bu hormonlarda kadınlarda adet döngüsü için gerekli hormonlar içinde yer alır. Bir çok doğum kontrol hapının içinde bu iki hormon bulunmakta olup, kombine şekilde kullanılırlar. Ve kontraseptif adını alırlar. Bunların dışında kalan doğum kontrol hapıysa mini pill olarak geçer ve yalnızca progesteron barındır.

Doğum Kontrol Hapı Nasıl Kullanılır?

Doğum kontrol hapı kutularına bakıldığı zaman bir çoğunun içinde 21 adet hap olduğu görülmekte. Ayrıca 28 adetten oluşanlar da bulunmaktadır. Doğum kontrol hapının kullanımına adetin ilk günü başlanmalı fakat iki yada üç gün içinde de başlanabilir. Önemli noktalarından biri her gün düzenli olarak aynı zamanda almaya özen göstermektir. Tablet bitene kadar bu periyotta kullanılır. Tablet bitmek üzereyken yada bittikten sonra adet kanaması başlar. Kanamanın başlaması hapların içinde yer alan sentetik hormonlardan kaynaklanır ve normal kanamadan daha az olabilir. Tablet tamamen bittikten sonra 7 gün ara verilmesi gerekir. Kanama hafif şekilde devam etse de yedi günün sonunda yeni tablete geçilmelidir. Bahsettiğimiz sistem aksama olmadan devam etmeli. Yani 21 gün hap kullanımı 7 gün ara şeklinde devam etmeli. Günümüzde bazı doğum kontrol hapları kutusunda 28 tane bulunur bu tip haplara hiç ara vermeden devam edilir.

Doğum Kontrol Haplarının Etkisini Neler Azaltır?

Doğum kontrol hapları kullanımı esnasında bir takım kullanılan ilaçlar etkisini düşürerek doğum kontrol haplarının görevini yerine getirmemesine neden olmakta ve sonucunda istenmeyen gebelik durumları ile karşılaşılabilmektedir. Peki hangi ilaçlar etkiyi azaltır.

Rifampin
Lopinavir
Saquinavir
Karbamazepin
Topiramate
Sarı Kantaron (St. John’s Wort)
Griseofulvin
Fenobarbital
Fenitoin
Ritonavir
Okskarbazepin
Primidon (Bu İlaçlar Anti-Epileptik, Anti HIV, Bitkisel Antidepresan İlaç Gurubuna Girmektedir).

Ayrıca ilacı normal alınması zamandan daha geç alırsanız (12 saat kadar) veya ilacı aldıktan sonra kusarsanız ilaç etkisini azaltacaktır. Bu konuda da dikkatli olmanızı öneririz.

Doğum Kontrol Hapı Kullanmanın Faydaları Neler?

İstenmeyen gebelik durumlarından sizi aralıksız korurlar,
Diğer korunma yöntemlerine göre daha başarılı ve koruma yüzdesi daha fazladır,
Adetlerin düzene girmesini sağlar,
Hapı kestikten kısa zaman sonra eski düzene hızlıca dönülür.

Hangi Durumlardan Doğum Kontrol Hapları Korur

Bazı rahatsızlıklardan koruyabilmektedir aşağıda sıraladık;
Kemiklerde zayıflamadan,
Dış gebeliklerden,
Sivilcelerden,
Rahim kanserinde, ve over kanserinden,
Kansızlıktan,
Aşırı adet kanamalarından,
Şiddetli adet ağrıları üzerinde olumlu etkileri mevcuttur.

Bazı durumlardan yalnızca içeriğinde sentetik progesteron bulunan haplar diğer iki hormonun da bulunduğu kombine haplardan daha güvenli olabilmekte. Daha güvenli olan durumlarsa şöyledir;

Sigara kullananlar,
Östrojenin baskılanamadığı zamanlar,
35 yaşını geçmişlerde,
Emzirmek isteyen annelerde,
Damarlarında pıhtı oluşumu olanlar yada bu tür sağlık öyküsü olanlar.

Doğum Kontrol Haplarının Avantajsız Durumları?

Doğum kontrol haplarının koruma özelliğinde cinsel yol ile bulaşan hastalıklara karşı koruma özelliği bulunmaz. Bu nedenle bu tür hastalıklardan korunmak için prezervatif kullanılmalıdır. Her gün düzenli şekilde aynı saatte alınması gerekirken, Tabletin bitiminde diğer yeni tabletin alınarak hazır olması gerekmektedir.

Doğum Kontrol Haplarının Yan Etkileri Nelerdir?

Mide bulantısı,
Ara adet kanaması,
Cinsel arzularda azalma,
Baş ağrısı,
Duygularda değişim,
Göğüslerde hassasiyet hissi.

Doğum kontrol haplarının kombine biçimde kullanılması ciddi oranda pıhtı oluşma riskini gündeme getirmektedir. Pıhtı oluşmasının riski ise; kalp krizi, felç, akciğer embolisi ile karşılaşabilmektedir. Ama bu düşük bir risk potansiyeline sahiptir. Bir yıl boyunca kadın doğum hapları kullanmış kadınların on bininde sadece on kişide pıhtı oluşumu görülmüştür. Olası olan bu risk gebelik esnasında ve gebelikten hemen sonraki pıhtı oluşma riskinden daha az olduğu belirtilmiştir. Pıhtı oluşma riskini hangi etkenler tetikler; hipertansiyon, aşırı kilo, sigara, hareketsizlik, genetik faktör (ailede damar tıkanıklığı ve pıhtı hikayesi)

Pıhtı oluşma belirtileriyse; nefes darlığı, mide ağrısı, öksürük, karın ağrısı, göğüs ağrısı, baş dönmesi, görmede bozulmalar, baş ağrısı, bayılma, konuşmada zorlanma ve bozulma, aşırı bacak ağrısı gibi belirtilere vermekte olup dikkatli davranmak gerekmekte.

Doğum Kontrol Hapları Kısırlık Yapar mı?

Bu şekilde bir risk ihtimali yoktur. Yapılan araştırmalara göre doğum kontrol haplarının kısırlığa neden olduğu ve kalıcı etkiye sahip olduğu saptanmamıştır. İlaç kesildikten bir kaç ay sonra eski adet düzenine geri dönülerek çocuk sahibi olunabilinir.

Doğum Kontrol Haplarının Kullanılmaması Gereken Durumlar

Doğumdan sonraki 6 ay içinde,
35 yaş üzeri kadınlar,
Sigara kullananlar,
Yüksek tansiyon hastaları,
Damar tıkanıklığı yaşayanlar,
İskemik kalp hastalığı olanlar,
Felç geçirenler,
Kalp kapak rahatsızlığı olanlar,
Nörolojik bulgular ile seyreden migren,
Meme kanseri hastaları,
İleri derecede şeker hastalığı olanlar,
Karaciğerlerinde tümör olan kadınlar doğum kontrol haplarını kullanamazlar.

Doğum Kontrol Haplarının Diğer Kullanım Alanları

Polikistik over sendromunda, adet olmama durumlarında, endometriozis, ağrılı adet görmede, premenstrüel sendromu hastalarında, aşırı derece adet kanaması olanlarda ve akne tedavisinde bu tip ilaçlar hekimler tarafından reçete edilebilir.

Doğum Kontrol Hapları Kanser Üzerinde Koruyucu Etkisi Var mı?

Doğum kontrol haplarının kullanımı endometrium, yumurtalık kanseri hastalığından koruyucu etkileri bulunmaktadır. Daha önce hiç doğum kontrol haplarından kullanmamış olanlar ile kullanmış olanlar karşılaştırıldığında doğum kontrol ilacı kullananlarda yumurtalık kanseri olma riski %30 ile %50 arasında azaldığı saptanmıştır. Hatta yapılan araştırmalar hap alımı kesildikten 30 yıl sonraya kadar koruyuculuğunu devam ettirdiği bilinmektedir. Rahim kanseri (endometrium) riskine karşı %30 oranında azalma görülmektedir. %15 ile %20 arasında kolorektal kanserlerden koruduğu bilinmektedir.

Doğum Kontrol Hapları Kilo Aldırır mı?

Doğum kontrol hapları ilk zamanlarında içindeki hormon seviyeleri oldukça yüksek ve bu hormonların iştaha olumlu etkisi olup, su tutma özellikleri bulunmaktadır. Yani iştah açarak yeme isteğini arttırması ve su tutarak ödeme neden olması sonucunda kilo aldırmaları kaçınılmazdı.

Fakat doğum kontrol hapları kendilerini yenileyerek günümüzde artık barındırdıkları hormon değerleri çok aşağıya çekilmiştir ve kilo aldırma gibi yan etkileri ortadan kalkmış olup düşük risklidir. İlk kullanım zamanlarında özellikle ilk birkaç hafta kilo alımı gözlemlenirse bunun nedeni vücudun su tutmasından kaynaklanan ödemdir. Ancak kiloda artma ileriki zamanlarda hala devam ederse altında başka nedenler bulunabileceği düşünülmelidir.