Asetilkolin Nedir ? Vücuttaki Görevleri Ve Eksikliğinde Oluşan Sorunlar Nelerdir ? Başlıklı yazımızda sizlere Asetilkolin maddesinin ne olduğunu, vücuttaki görevlerini ve eksikliği / fazlalığı olması durumunda vücudumuzda oluşan etkilerini ayrıca Asetilkolin maddesini dengelememiz için alınması gereken besinlerin neler olduğunu anlatacağız.
Asetilkolin Nedir ?
Asetilkolin ilk olarak İngiliz bilim adamı Henry Hallet Hale tarafından 1914 yılında keşfedilmiştir.
Asetilkolin, ismini kimyasal yapısından alır: Asetik asidin esteri ve kolin molekülleri.
Asetilkolin ilk bulunan, nöronlar arası iletişimden sorumlu beyin kimyasalıdır.(Molekül) Asetilkolin merkezi sinir sisteminde (beyin, omurilik) olduğu gibi çevresel sinir sisteminde de görev yapmaktadır.
İki sinir hücresi arasındaki sinaps adı verilen boşlukta, sinirsel uyarının bir nörondan diğerine geçmesini sağlayan Asetilkolin gibi moleküllerin genel adına ise Nörotransmister denilmektedir. Asetilkolin aynı zamanda sinirden kasa uyarı geçişini sağlayan ve vücudumuzun hareket etmesinde görev alan temel nörotransmiterdir.
Asetilkolin’in Vücuttaki Görevleri ?
Hem merkezi hemde periferal sinir sisteminde bulunan Asetilkolin ; Hafıza oluşumunda,düşünce süreçlerinde, odanlanmada, kasların uyarımında ve uyanma gibi beynin temel işlevlerinde görev alır. Asetilkolinin görev yaptığı yerler beyin dokusuyla sınırlı değil tabi ki,nöronların yanı sıra kaslarda ve salgı bezlerinde de çok önemli görevler üstlendiği kanıtlanmışitır.
Asetilkolin Kaslarda;
- Periferik sinir sisteminde, bu nörotransmitter otonom sinir sisteminin önemli bir parçasıdır ve kasları harekete geçirmek için çalışır
- Periferik sinir sisteminde asetilkolin, motor sinirler ve iskelet kasları arasındaki sinyalleri iletir
- Nöromüsküler kavşaklarda hareket eder ve motor nöronların kas hareketini aktive etmesinei sağlar
- Motor nöronlardan vücudun iskelet kaslarına sinyal taşır (Örn; beyin sağ ayağı hareket ettirmek için bir sinyal gönderir ve sinyal sinir lifleri tarafından nöromüsküler kavşaklara taşınır)
Asetilkolin Beyin ve Merkezi Sinir Sisteminde ;
- Motivasyon, uyarılma ve dikkati kontrol eden bölgelerdeki çeşitli nöronlar arasını modüle eder
- Uyku, rüya görme, öğrenme ve hafızayla ilgili işlevlerde görev alır
Asetilkolin Vücutta ;
- Kalp atış hızını düşürür.
- Mide sindiriminde vagus siniri üretir,bu da kalp hızını düşürür
- Vücudun ph seviyesini bile değiştirebilir
- Adrenalin hormonunu vücutta dengeler
- Parasempatik özelliği olduğu için kalbi akciğeri ve mideyi gevşetir
- Dengelediği adrenaline karşı tükürük salgılamasını durdurur
- Midenin ve bağırsağın kasılmasını hızlandırır
Asetilkolin Eksikliğinde Oluşan Sorunlar
Asetilkolin molekülünün eksikliği sonucu,bozulması durumunda beyinde septum denilen bölge ile hipokampus arasında yer alan yolaktaki nöronların hasar almasıyla çalışmaması ve azalmasıyla birlikte öğrenme güçlüğü ve bellek bulanıklığından dolayı demans yani halk arasındaki adıyla bunama durumunun ortaya çıkmasına neden olur. Bunama ilerleyici bir durumdur ve beynin hafıza, dikkat,dil becerileri ve problem çözme yeteneğini giderek kaybetmesi sonucunda kendini gösterir.
Ayrıca Asetilkolin molekülünün doğru çalışmaması halinde felç, titreme nöbeti ve hatta solunum, kalp durması gibi hayati sorunlar meydana çıkabiliyor. Asetilkolin mekanizması kolay kolay durmuyor ancak dikkatli olmamız gereken hususlardan biriside doktor gözleminde olmadan alınan ilaçlar bu mekanizmayı bozup durdurabilir. Doktorunuza danışmadan antibiyotik ve türevleri olan ilaçları kesinlikle kullanmayınız.
Asetilkolin Arttıran Besinler
Asetilkolin arttıran besinlerden bazıları ; yumurta sarısı, organ etleri, soya ve yeşil yapraklı sebzeler, ceviz, brokoli, Brüksel lahanası, başta somon olmak üzere balık. Kolin zengini yiyecekler yerken B vitaminlerinden olan B-5 içeren mantar, yer fıstığı, yumurta, sebze, et ve süt ürünlerini bol bol yemelisiniz. Çünkü beynimiz kolini asetilkoline dönüştürürken çok miktarda B-5 vitaminine ihtiyaç duyar. Yetişkinlerin ve öğrencilerin dengeli beslenemediği durumlarda kolin içeren gıda destek ürünleri veya ilgili vitaminler kullanması zihinsel performanslarına yardımcı olabilir. Ayrıca anne sütü bol miktarda asetilkolin içerir,anne sütü olmadığı takdirde bebeklere yedirilen mama ve sütlerde kolin maddesinin olmasına dikkat ediniz.
