Yanan her türlü yakıt, saldığı duman nedeniyle, karbonmonoksit gazı ortaya çıkarır. Yakıtın yarattığı enerjiye ihtiyaç duyulduğundan, çıkan bu tehlikeli gaza rağmen, yakıtlar kullanılmaya devam edilmektedir.
Dikkatli kullanılır ve kurallara uyulur ise karbonmonoksit gazının etkisi, en aza indirilebilir. Oldukça sinsi bir etki gösteren bu tehlikeli gaz, kimi zaman dikkatlerden kaçmayı başarır ve hiç istenmeyen ölümlerle sonuçlanan kazalar meydana gelebilir. Günlük şehir yaşantısı içerisinde, trafikteki araçların saldığı egzoz gazlarında da bolca bulunduğundan, sürekli haşır neşir olduğumuz bu tehlikeli gaz, uygun ortamı bulduğunda birikmeye başlar ve vücudun tolere edebileceği düzeyin üzerine çıkabilir. Bu durumlarda, insanların hayati tehlike yaşamasına sebep olabilecek durumlar ortaya çıkabilir, karbonmonoksit kazalarından bahsedilebilir.
Karbonmonoksit Nedir? Neden Tehlikelidir?
CO sembolü ile gösterilen bu gaz, birer adet karbon ve oksijen atomlarının birleşmesiyle ortaya çıkar. Karbon, sıvı ve katı yakıtların yanması sonucu ortaya çıkan dumanla meydana gelir ve meydana geldiğinde, oksijen atomu ile birleşerek, karbonmonoksit haline geçer. Karbonmonoksit, şehir hayatında, havada bol miktarda bulunmaktadır. Havalandırılamayan ortamlar veya yanma sonucu ortaya çıkan dumanın geri tepmesi gibi sebeplerle birikmeye başlar. Karbonmonoksit, nefes yoluyla vücuda girer ve kandaki kırmızı kan hücrelerine tutunarak artmaya devam eder. Kan, vücuda, özellikle beyine oksijen taşıyamaz hale gelir ve kısa sürede beyin hücreleri ölmeye başlar. Oksijensiz kalan ve üstüne üstlük zehir almaya başlayan beyin, çok çabuk tepki verir ve ilk olarak baş ağrısı ile sinyal vermeye başlar. En kısa sürede, bu olumsuz etkiden uzaklaştırılması gerekir, aksi takdirde ölümcül sonuçlar ortaya çıkabilir.
Karbonmonoksit Zehirlenmelerine Karşı Alınabilecek Önlemler
Alınabilecek en etkili yöntem; karbonmonoksit gazına duyarlı bir sensör taktırmaktır. Alınabilecek tüm tedbirlerde kaçaklar olabilirken, gözden kaçma veya hata oranı, sensörlerde en düşük düzeydedir. Kombi, tüm, soba gibi aletler kullanılan alanlar, sık sık havalandırılmalıdır. Birikme eğilimdeki karbonmonoksit gazı, oksijenle karşılaştığında, yoğunlaşamaz. Evlerde, araçlarda, işyerlerinde; karbonmonoksit gazı salan tüm cihazların düzenli bakımları yaptırılmalıdır. Özellikle evlerdeki sobaların ve kombilerin, bacalarının temizlenmiş, bakımlarının yapılmış ve bağlantılarının düzgünlüğünün kontrol edilmiş olması şarttır.
Karbonmonoksit Zehirlenmelerinde Ne Yapılmalı?
Karbonmonoksit kazalarında; mekân hızla havalandırmalı, kapılar pencereler açılmalı ve gerekiyorsa kırılarak hava sirkülasyonu sağlanmalıdır. Bu sırada, hiç vakit kaybetmeden 112 aranarak, sağlık görevlilerine yaşanan kazanın detayları ve adres bilgileri ulaştırılmalıdır. Gazdan etkilenen kişiler, havadar bir yere çıkarılmalı ve fakat bunu yaparken, gazdan etkilenmemiş insanların da tehlikeye atılmaması gerekmektedir. Gazdan zehirlenmiş kişilere, hiç bir şey içirilmeye çalışılmamalıdır. Gazın yoğun olarak biriktiği alanlar, havalandırılana kadar, kimsenin içeri girmesine izin verilmemelidir. Karbonmonoksit zehirlenmelerinin; baş ağrısı, baş dönmesi, mide bulantısı, dalgınlık, sersemleme, kusma, bitkinlik gibi belirtileri iyi bilinmelidir. Bu belirtiler görüldüğünde, ortamda gaz kaçağı var mı kontrol edilmeli, havalandırma yapılmalıdır.
